Çintemani Deseni

Geleneğimizde epey mühim bir yeri olan çintemani desenini her yerde görmek muhtemel olmaktadır.

Çintemani dediğimizde kafanızda bir şey canlanmaz. Ancak motifi gördüğünüzde hiç ecnebi gelmeyeceğini ayrım edebilirsiniz. İkisi altta biri üstte üç yuvarlak ve dalgalı çizgiden meydana gelen bir motiftir. Turkuaz, kobalt mavi ve kiremit mavisi renkleri tüketilir. Çinta engel yani “istek taşı” manasına gelen bu desenler, sık sık XVI ve XVII çağ saray halılarında kullanılmıştır. Halıların desenlerinde sık sık kullanılmaktadır. Timuçin damgası biçiminde de bilindik bu motif epey bilindik olan tasarımıyla dikkat çekmektedir.

Kumaşlarda Çintemani (Üç Benek)

Çintemani motifi Osmanlı döneminde kıyafetlerde kullanılmıştır. Özellikle benek, pars beneği ve üç top biçiminde isimlendirilen bu motif, sultan ve şehzadelerin iç giyecek ürünlerinde kullanılmıştır. Dua yazılarıyla beraber işlenen bu motifler, 16.yy’dahi görülmeye başlamıştır. İlk olarak Uygur Türklerinde görülen bu desenin de kaynağının Çin olduğu ön görü edilmektedir. Sanskritçe istek taşı manasına gelen motifin bunun yanı sıra uğur getirdiğine de inanılırdı. Seramiklerde ve lületaşlarında dahi sık sık kullanılmaktadır. Tekstil, halı ve sedef işlemeciliği gibi mamüller biçiminde kullanılmaktadır. Türk kültürünün vazgeçilmez motiflerinden biri durumuna geldiğinden hala bilindik olarak kullanılması tercih edilmektedir.

Bereket, koruyuculuk ve güç gibi kavramları temsil eden bu motif, geleneksel el sanatlarında tercih edilebilirlik yönünden en bilindik mahsul olarak bilinmektedir. Kültürel ve sosyal mana ebatı incelenen bu zanaat uluslararası biçiminde de popülaritesini korumaktadır.

Çintemani Motifleri

Çintemani motifi fazlası vakit Uşak halılarında kullanılmaktadır. Orta Asya kökenli olduğunda günümüzde de pek çok örneği bulunmaktadır. Çini, kumaş, halı ve el sanatı ürünlerinde sık sık tercih edilmektedir. Bazen kenarlarına bulut gibi simgeler eklenerek tüketilir. Timuçin olarak isimlendirilen bu misaller fazlası vakit dekoratif gayeli olarak tabak ve kaselerde, vazo ve maşrapalarda kullanılmaktadır.

Genel olarak tercih edilen ve değişik kumaş ve materyallerin üstüne el sanatlarının en hoş örneklerini söylem eden Osmanlı çini motifleri aşağı yukarı her yerde kullanmak mümkün. Genelde alaka alımlı bir manası olan ve fular, baş örtüsü gibi aksesuarlarda dahi bulunan bu motifler epey şık ve alaka alımlı renklerle üretilmektedir.